Gemeenteraad verontrust over Stedelijk Museum

Raadsleden Van den Heuvel (D66), Moorman (PvdA), Duijndam (SP) en Ernsting (GL) brengen tijdens de vergadering van de raadscommissie Jeugd en Cultuur op 2 november een actualiteit in inzake de recente berichtgeving over het Stedelijk Museum. De commissie uit zijn zorgen en stelde kritische vragen aan wethouder Kukenheim, die sinds het vertrek van Kajsa Ollongren ook portefeuillehouder cultuur is.
De commissie en de wethouder zijn het erover eens dat er nu eerst onderzoek moet worden gedaan naar het Stedelijk Museum. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het onderzoek naar de gang van zaken die heeft geleid tot het vertrek van artistiek directeur Beatrix Ruf en de visie op de toekomst van het museum. Het laatste onderzoek naar de functie van het museum in de stad en in de wereld zal door de Amsterdamse Kunstraad worden uitgevoerd.

Naar aanleiding van het vertrek van Beatrix Ruf heeft de Raad van Toezicht van het museum een onderzoek ingesteld naar hoe de Code Cultural Governance en de internationale museumcode van ICOM door het museum werden gehanteerd en een apart onderzoek naar de wijze waarop het museum De Wet Normering Topinkomens heeft nageleefd, mede met het oog op de bijverdiensten van de artistiek directeur. Verschillende raadsleden benadrukken in de vergadering dat de RvT niet opdrachtgever kan zijn van een onderzoek naar het functioneren van de RvT, en dat het onderzoek in opdracht van de gemeente zou moeten worden uitgevoerd. Wethouder Kukenheim wijst er op dat het eigenaarschap het voordeel heeft dat het museum meer gecommitteerd is aan de uitkomsten, maar zij erkent het bewaar en stelt voor een onafhankelijke begeleidingscommissie in het leven te roepen voor de twee lopende onderzoeken, om de onafhankelijkheid van het onderzoek te waarborgen.
Ook achten Van den Heuvel en Moorman het zeer onverstandig dat er op dit moment nieuwe leden van de Raad van Toezicht en een voorzitter worden geworven. Er moet eerst de tijd worden genomen voor de onderzoeken t alvorens profielschetsen kunnen worden opgesteld. Wethouder Kukenheim kan zich daar ook in vinden.

Van den Heuvel omschrijft dat er iets ‘structureel niet goed zit’ bij het museum. Als voorbeeld noemt hij dat het museum niet volgens de afspraak met de gemeente zijn volledige jaarverslag 2016 op de website heeft gepubliceerd. Hij roept het museum op transparanter te worden. Ook verwacht hij transparantie over de schenking van verzamelaar Thomas Borgmann in 2016, waarbij tegelijkertijd verschillende kunstwerken werden aangekocht. Raadslid Moorman vraagt zich af waarom het Stedelijk, zoals genoemd in de reactie van het college, nu pas twee onafhankelijke taxateurs naar de schenking, bruikleen en aankopen van de Borgmann collectie laat kijken. Had er niet eerder expertise ingewonnen moeten worden? En wat is het oordeel van het college over het feit dat een deel van de vaste collectie al geruime tijd niet te zien is door de vertraging die verbouwing van de collectiepresentatie heeft opgelopen?

Raadslid Ernsting omschrijft het Stedelijk op dit moment als ‘volkomen verweesd’, nu zowel de zakelijk als de artistiek directeur zijn vertrokken en de voorzitter van de Raad van Toezicht en de wethouder Cultuur minister zijn geworden. Hij maakt zich grote zorgen, het museumgebouw en de collectie Amsterdam zijn immers eigendom van de gemeente Amsterdam. Hoe verhoudt de problematiek zich tot de afspraken gemaakt in het kader van het kunstenplan, de ketenverantwoordelijkheid?
De commissieleden en de wethouder vragen de kunstraad om een advies over de rol van het Stedelijk in de toekomst, een herijking van de koers: ‘wat voor Stedelijk willen we in de stad?’ Een museum dat zich richt op moderne kunst voor de toeristen of een museum dat een avant-gardistische programmering hanteert? Welke rol moet het museum spelen in de stad en op internationaal niveau? En wat kan er verwacht worden qua bezoekersaantallen?

Belangrijk onderwerp tijdens de bespreking is de rol en verantwoordelijkheid van de gemeente sinds de verzelfstandiging van het museum. Hoe is er de periode sinds de verzelfstandiging in 2005 door de gemeente gestuurd?, vraagt Moorman. Welke rol speelt het college bij benoemingen? Hoe goed was het college de afgelopen tijd geïnformeerd en vanaf wanneer zijn er kritische vragen gesteld? En hoe zou verzelfstandiging eruit moeten zien in een tijd waarin er veel cultureel ondernemerschap wordt verwacht van de musea? Voldoet de Code Cultural Governance nog wel?
Wethouder Kukenheim zegt toe voor de raadsvergadering van 8 en 9 november schriftelijk de procesmatige vragen van de raadsleden te beantwoorden. Ze komt later terug op andere vragen over onder andere de verbouwing.

Voor het agendapunt over het Stedelijk meldt James Palmer van Mondex Corporation zich als inspreker. Zijn bedrijf claimt in opdracht van particulieren het eigendom terug van kunst die in de Tweede Wereldoorlog is geroofd. Hij verwijt het museum van een geschiedenis van immoreel en corrupt gedrag en een geringe bereidheid deze zaken recht te zetten. De voorzitter van de raadscommissie benadrukte dat het museum niet aanwezig was om zich te verdedigen. In het debat speelde zijn betoog hoegenaamd geen rol.

NRC publiceerde een artikel over roofkunst en herkomstonderzoek waarin het bedrijf van James Palmer ook wordt genoemd.